З гісторыі…

  Любая краіна моцная духоўна, калі яе жыхары  ведаюць сваю гісторыю.  А гісторыя складаецца з часцінак: з гісторыі горада, вёскі, звычаяў, гісторыі культуры. У нашым выпадку і з гісторыі школы. Зробім невялікі экскурс у мінулае.

   Вёска Голацк у параўнанні з іншымі населенымі пунктамі вельмі маладая. Першыя жыхары пасяліліся тут у 1882 годзе. Дата вельмі добра запамінаецца. У гэтым годзе на Беларусі нарадзіліся знакамітыя пісьменнікі Янка Купала і Якуб Колас. Як Беларусь святкуе юбілеі нашых пісьменнікаў-волатаў, у той год юбілей і  Голацка. Першымі жыхарамі былі перасяленцы з вёсак Зазер’е, Лешніца, Рыбцоў, Узлян. Спачатку засяліліся Прохарчык Кірыл і Прохарчык Герасім з Зазеркі. Потым пераехалі сюды Ахрамовічы з Узлян. У вёсках, дзе яны жылі раней, не хапала зямлі. А на месцы, дзе  зараз знаходзіцца Голацк,  яна пуставала  .  Яе і прадаваў арандатар па загаду пана, які жыў у Польшчы і разарыўся. Сяляне куплялі надзелы зямлі ў растэрміноўку на 40 гадоў. Гэта была балоцістая мясціна з кустарнікамі.  Месца было голае, непрыгляднае. Вялікую тэрыторыю займала  забалочанае мелкаводнае возера. Яшчэ пры пане ў раёне  ляснога масіва, з народнай назвай Пухава, прарылі канаву і спусцілі ваду з гэтага возера ў бок балота, паміж Матарова і Хазянінкамі. Пры пане гэта тэрыторыя з даўніх часоў называлася “Іменіе Галец”. Адсюль і назва вёскі – Голацк.

Такой яна была…

  У адрозненне ад іншых вёсак Голацк рос вельмі хутка, і ні Першая, ні Другая сусветныя войны не змаглі астанавіць тут жыццё. Так  ужо праз 15 гадоў,  у 1897 годзе, у Голацку было 49 двароў і 270 жыхароў. На пачатак 20-га стагоддзя – 63 двары і 437 жыхароў. А паводле перапісу ў 1917 годзе – 64 двары , у якіх пражывала 466 жыхароў.

  Нягледзячы на тое што большасць сялян будаваліся. не хапала грошай. Яны добра разумелі, што іх дзеці павінны мець хаця б пачатковую адукацыю. І ў 1893 годзе пасля збору ўраджаю (гэта па ўспамінах адбылося ў лістападзе месяцы) больш заможныя сяляне на свае грошы і харч нанялі настаўніка і хату пад школу пісьменнасці, каб навучыць сваіх дзяцей грамаце. Хаты пад заняткі часта мянялі. Іншы раз займаліся па чарзе ў хатах, дзе жылі вучні. Дзеці насілі з сабой  і зэдлікі. Імя першага настаўніка не захавалася. Па адных звестках у 1904 годзе, па другіх у 1912 годзе афіцыйна было адкрыта аднакамплектнае народнае вучылішча. Настаўніцай працавала дачка святара Лісоўская, потым настаўнічаў Філановіч. У школе вывучалі закон Божы, вучылі чытаць, пісаць, лічыць. У 1914 годзе  збудавалі будынак земскай школы.

Будавалі з ахвотай і вельмі якасна. Загадчык ад земсва, па ўспамінах жыхароў, патрабаваў замены бервяна, якое, на яго погляд, было няякасным. Будаўнікі здымалі нанава некалькі вянкоў і падгонку пачыналі спачатку. Аб якасці работы  сведчыць і наступны факт:  у 1984 годзе школа перасялілася ў новы будынак, пакінуўшы стары. Старому будынку споўнілася на той момант роўна 70 гадоў. Дык вось там засталася ляжаць падлога з 1914 года, а таксама ні разу не замененыя рамы вокан. Уявіце, колькі за 70 гадоў па падлозе гэтай школы прайшло вучняў, ды не ў тапках , а ў асноўным у ботах.

Першы дырэктар

Пасля 1917 года школа пераўтворана ў пачатковую школу 1-й ступені, у якой у 1922 годзе займаліся 60 хлопчыкаў і дзяўчынак і працавалі два настаўнікі. Дзяцей вучыў настаўнік Пашэвіч, якога прыслалі ў Голацк з Ігумена (сёння гэта горад Чэрвень). У гады Вялікай Айчыннай вайны ён загінуў.

   З 1919 года  пачаў працаваць загадчыкам школы другі настаўнік – Куневіч Аляксандр Рыгоравіч. Ён фактычна стаў першым дырэктарам школы. Куневіч нарадзіўся ў 1884 годзе, па нацыянальнасці – беларус. Беспартыйны. У 1903 годзе закончыў настаўніцкую семінарыю. Ён вучыў не адно пакаленне жыхароў Голацка. Выкладаў у пачатковай школе ўсе прадметы, а калі школа стала сямігодкай, выкладаў беларускую мову.  У 1943 годзе Куневіч А.Р. за сувязь з партызанамі быў схоплены фашыстамі і кінуты ў Трасцянецкі канцлагер. Пажылыя людзі і сёння памятаюць гэтага добразычлівага і гуманнага чалавека.

20 жніўня 1924 года Голацк стаў цэнтрам сельсавета. Вёска стала будавацца яшчэ хутчэй. Дзяцей нараджалася больш. Менавіта па-гэтаму  ў 1939 годзе школа стала сямігадовай. Быў пабудаваны яшчэ адзін будынак. У сямігодцы да вайны, акрамя Куневіча, выкладалі рускую мову Хмялеўская Марыя Рыгораўна, матэматыку – Крайко Груня Каленікаўна, гісторыю – Сачок Пётр Іванавіч. У школе працавалі яшчэ Лявіцкая Васіліса, Крайко Канстанцін Рыгоравіч і Шлапак Уладзімір Мікалаевіч. Усяго  сем настаўнікаў, з іх чатыры -камсамольцы. Усе маладыя, акрамя Куневіча. Крайко Канстанціну і Шлапаку Уладзіміру наогул было толькі па 17 гадоў, яны на той момант скончылі 3-х месячныя  педкурсы. А Сачок Пётр Іванавіч, якому ў 1940 годзе споўнілася 22 гады, наогул быў гідрамеліяратарам. Ён скончыў Мінскі палітэхнікум.

    У 1 – 4-х класах у 1940-1941 навучальным годзе займаліся 157 вучняў, з іх 65 піянераў і 54 акцябраты.

Паслеваенныя гады